Sınav Kaygısı

Sınav Kaygısı

Kaygı, potansiyel olarak tehlike oluşabilecek durumlara karşı verilen bilişsel, fiziksel ve davranışsal yanıtları içermektedir

Kaygı, bazen korku durumu ile karıştırılabilmektedir. Korku, nesnesi belli olan durumlara verdiğimiz tepkileri içerir. Kaygı ise nesnesi belli olmayan durumlara karşı verilen duygusal bir tepkidir.

Örneğin üzerimize doğru koşan bir köpek gördüğümüzde korkabiliriz. Kaygılandığımız zamanlarda ise ortada gerçek bir tehlike durumu söz konusu değildir ancak tehlike çıkma ihtimali olabilir. Örneğin sokakta yürürken arkanızda hızlı hızlı yürüyen birisi olduğunda kaygılanabilirsiniz ve o kişi yanınızdan geçip gittiği zaman kaygınız azalır.

Kaygı verilen örnekte de olduğu gibi insan hayatında tehlikelere karşı korunabilmek açısından önemli bir yere sahiptir. Tehlike olma ihtimallerinde kaygılanmak gayet doğal ve koruyucudur ancak bu kaygı hiç dinmiyorsa, sürekli bir huzursuzluk hali varsa o zaman insan yaşamını olumsuz etkiler.

Sınav kaygısı da tam olarak bu olumsuz durumlardan birisidir

Sınav kaygısı, öğrenilen bilgilerin sınav esnasında yeterince kullanılmasına engel olacak düzeyde yoğun bir kaygı hali olarak tanımlanır. Kişi için sınav adeta bir tehlike haline gelmiştir. Bu nedenle hissedilen tehdit ve tehlike dolayısıyla kişi derslerine yeterince odaklanamaz ve sınava çalışamaz.

Birey, sürekli olarak sınavı kazanamaması durumunda neler olacağını ya da sınav anında veya öncesinde aksilikler yaşayabileyeceği konusunda tehlike senaryolarını düşünerek kaygı duymaya başlar. Bu kaygılar bireyin sınav sürecinde verimli çalışmasını ve ruhsal sağlığını olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle tehlike durumlarında koruyucu bir faktör olan kaygı tepkisi, işlevsel olmayan bir hale gelir.

Kaygı fiziksel anlamda kişinin çarpıntı, nefes darlığı, yorgunluk, uyku problemleri, bulantı ve kusma gibi sorunlar yaşamasına neden olabilir

Duygusal olarak ise sürekli gerginlik, sinirlilik, çaresizlik, endişe ve korku halinde olmasına yol açar. Kaygı, çok rahatsız edici bir hal aldığı için bireylerin kaçınma davranışı göstermesine neden olur. Ders çalışırken ya da deneme sınavı esnasında duyulan yoğun kaygı nedeniyle birey ders çalışma ve deneme sınavlarından kaçınma davranışı gösterebilir.

Kaçınma davranışlarının kısa vadede etkisi birey için rahatlatıcıdır çünkü deneme sınavlarına girmemek, ders çalışmamak ya da özellikle iyi olmadığı derslere çalışmaktan kaçınmak (örn: fizik, kimya biyoloji, matematik vs.) o an düşüncelerden ve kaygıdan kaçmak için iyi bir yol gibi görünebilir. Bu kaçınma davranışlarının uzun vadede bireyde yaratacağı sonuç özellikle sınav dönemi yaklaştığında muhtemelen suçluluk, pişmanlık, başarıda düşme olacaktır.

Ders çalışırken ya da deneme sınavlarında sorun yaşamazken gerçek sınava yönelik kaygının olması da bireyin normalde iyi performans gösterirken gerçek sınavda bu performansı gösterememesine neden olabilir

Hiç bir zaman gerçek sınav ortamını öncesinden yaratmak mümkün değildir ancak girilen her sınava gerçek sınavın kural ve disipliniyle gitmek, gerçekte girilecek olan sınav açısından kaygıyı azaltıcı ve sınava hazırlayıcı etkisi büyüktür.

Unutulmaması gereken konu şu, sınav kaygısı belli bir düzeyde olduğunda yararlı ve sağlıklıdır. Kişiyi ders çalışması ve sınava hazırlanması için tetikte tutar ancak bu kaygı çok fazla olduğunda kişinin ders çalışma sürecini olumsuz yönde etkiler. Kaygıyı yok etmek ve tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Zaten tamamen kaygısız olmak insan yaşamı için işlevsel olmayacaktır. Önemli olan kaygıyla baş etmek ve yaşanılan duruma orantılı düzeyde kaygı seviyesinde kalmaktır.

Birey, sınavı bir tehlike durumu olarak görüyorsa ve sınavı kazanamadığında;

bunun bir felaket olacağını,
arkadaşları tarafından dalga geçileceğini,
ailesinin yüzünü kara çıkaracağını düşünüyorsa ve stresle baş etme seviyesi de düşükse kaygı seviyesi artar.

Peki sınav kaygısıyla nasıl başa çıkılabilir?

Sınava iyi hazırlanmak,
ders çalışma sırasında kaygı hissetmeye başladığınızda derin bir nefes almak ve kaldığınız yerden çalışmaya devam etmek,
sınava hazırlık sürecinde çözmekte zorlanacağınız soru bankalarından başlamamak, kendinize olan güveninizi artırmak için kolaydan zora doğru konu çalışmak ve soru çözmek,
kendinize bunun sadece bir sınav olduğunu hatırlatmak,
sınavda kendinize elinizden geleni yapacağınızı söylemek,
sınav sırasında yapamadığını sorularda takılı kalmamak,
her soruyu doğru yapmak zorunda olmadığınızı kendinize hatırlatmak sınav kaygısıyla baş etmenize yardımcı olacaktır.