Kabul ve Kararlılık Terapisi Nedir?

Kabul ve Kararlılık Terapisi Nedir?

Kabul ve Kararlılık Terapisi, temelde üç süreç etrafında şekillenir

Düşünce ve duyguları kabul etmek, anı deneyimlemek ve değerler doğrultusunda eylemler seçmek üzerinde çalışan bir terapi yöntemidir.

Kabul ve Karalılık Terapisine göre yanlış ya da doğru davranış yoktur, daha çok davranışın işlevsel olup olmadığıyla ilgilenir. Kabul ve Kararlılık Terapisi’nin en önemli hedefi bireyin “psikolojik esnekliğe” ulaşmasını sağlamaktır. Özellikle hayatınızda değiştiremeyeceğiniz durum ve olaylar üzerinde oldukça etkilidir. Zor ebeveynlere sahip olmak, zor insanlarla yaşamak, ölümcül hastalığa yakalanmak ya da ölümcül hastalığı olan bireylerle yaşamak, birinin ölümü, fiziksel görüntü, özel gereksinimli birey olmak gibi değiştirmesi nerdeyse mümkün olmayan durumlarla yüzleşmeyi ve kabul etmeyi içerir.

Değiştirilmesi mümkün olmayan durumlardan kaçmak ya da kontrol altında tutmaya çalışmak bireyin psikolojik sağlığını olumsuz etkileyerek bu durumlar üzerinde daha fazla düşünmesine ve psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkilemesine neden olabilir.

Kabul ve Kararlılık Terapisinde amaç danışanların anlamlı bir hayat sürmesine yardımcı olmaktır

Bireylere, beklenti ve değerleri doğrultusunda farkındalık kazanmasına ve bu değerler doğrultusunda harekete geçmesine yardımcı olur. Özellikle geçmişte veya şu anda olumsuz durumlar yaşayan bireylerin bu durumla kaynaşmak yerine o durumdan ayrışarak durumu olduğu gibi kabul edip duygulardan kaçınmamasını içerir.

Yani insan hayatının belli dönemlerinde acı verici deneyimler yaşamak kaçınılmazdır. Kabul ve Kararlılık Terapisi bu anlamda o acıyı kabul ederek bireyin hayatı kaçırmaması, aksine hayata aktif olarak katılması için rehberlik eder.

Kabul ve Kararlılık Terapisi, adından da anlaşılacağı üzere en önemli bileşeni ‘’kabul etme’’dir

Kabul, psikolojik esnekliğe ulaşabilmek adına birinci basamakta yer alır. Kabul etmek, bireyin yaşadığı duygulardan kaçmamasını ve onları bastırmaya çalışmamasından geçer. Duyguları ve düşünceleri uzaklaştırmaya çalışmak yerine reddetmeden olduğu gibi kabul ederek ve onlarla mücadele etmeden gelip gitmelerine izin vermek, böylece rahatsızlık düzeyinin azalmasını sağlamak önemlidir. Diğer önemli bileşen ‘’bilişsel ayrışma’’ dır.

Bilişsel ayrışma, bireyin sorun ve sıkıntılarla bütünleşmesi yerine farklı alternatifler arasından seçim yapmasını ve böylelikle psikolojik esnekliği artırarak katılığın azalmasını sağlar. Psikolojik esnekliğe ulaşabilmek adına önemi olan bir diğer bileşen ise ‘’bilinçli farkındalık’’tır. Bilinçli farkındalık, anda kalmayı yani şimdi ve burada olmayı içerir.

Geçmişte takılıp kalmak ya da geleceğe ilişkin olumsuz senaryolar yazarak anı yaşamakta güçlük çekmek, insanların yaşam kalitesini düşürmektedir. Anda kalmak, bireye gelecek inşaasını birebir deneyimleme fırsatı verir. Burdan geleceğin kontrol edilebileceği anlamı Yani insanlar yaşadığı olumsuz deneyimlerden ibaret değildir, bunu farketmek psikolojik esnekliğe ulaşmak açısından önemlidir. Yine en önemli bileşenlerden birisi olan ‘’değerler’’ bileşeni, hayatı anlamlı kılan bir parçadır. Değerleden kastedilen şey ahlaki tutumlar ve ahlaki değerler değildir. Değerler daha çok hayatı anlamlı kılan, yaşam kalitesini artıran ve hayatın her anında sizinle birlikte olan bir unsurdur. Son olarak ‘’kararlı eylem’’ yani bireyin değerleri doğrultusunda harekete geçmesini içerir. Kararlı eylem, bireyin seçtiği değerler doğrultusunda, olumlu deneyimler kadar olumsuz deneyimleri de göze almasını ve tüm yaşantıları olduğu gibi kabul etmesiyle ilgilidir.

Özetle Kabul ve kararlılık terapisi, bireylerin yaşadığı veya yaşama ihtimali olan olumsuz deneyimleri kabullenerek o olumsuz düşünceden ayrışmasını ve anda kalarak sadece olumsuz yaşantılardan ibaret olmadığını görmesini, hayatında değer olarak atfettiği şeyler doğrultusunda harekete geçerek psikolojik esnekliğe ulaşmasını hedefler.