Ergen Bireylerde Özgüven

Özgüven bireyin kendisini tanıması ve kendisini olduğu gibi kabul etmesiyle ilgili bir kavramdır

Klinik Psikolog Tuğba KOÇ

7/14/20243 min read

Ergen Bireylerde Özgüven

Özgüven bireyin kendisini tanıması ve kendisini olduğu gibi kabul etmesiyle ilgili bir kavramdır

Özgüven sahibi olmak ya da olmamak genetik faktörlerle ilgili değildir, daha çok aile, okul ve çevre gibi faktörlerle ilgilidir. Özgüven genel bir kişilik özelliği olmakla birlikte sonradan kazanılması ve geliştirilmesi gereken, bireylerin olayların üstesinden gelebilme becerisidir. Kendini sevme, kendini tanıma, istekler doğrultusunda hedefler koymak, olumlu düşüncelere sahip olmak içsel özgüvenimizle ilgilidir.

Dışarıya yansıttığımız görüntümüz ve davranışlarımız ise daha dışsal bir özgüveni içerir. Bazen içsel özgüveni yüksek olan insanların dışarıya karşı yansıttıkları özgüven daha düşük olabilmektedir. Örneğin kendini seven birisi dışarıya karşı bunu yansıtamayabilir. Tam tersi de söz konusu olabilir, içsel olarak kendisini sevmeyen veya önemsemeyen birisi kendisiyle barışık bir insan profili çizerek dışarı yansıtabilir.

Özgüvenin doğuştan kazanılmadığından ve bu nedenle gelişmesinin mümkün olduğundan bahsetmiştik

Bu açıdan özgüven gelişimi için en kritik dönem ergenlik dönemidir. Ergenlik döneminde çok hızlı değişim ve gelişim söz konusudur. Bu gelişim sırasında yararlı duyguların gelişmesi çok önemlidir, özgüven de bu dönemde gelişmesi gereken olumlu duyguların başında gelir. Özellikle fiziksel görünüm bu dönemde ergenler için önemli bir yere sahiptir.

Fiziksel özellikleri açısından memnuniyet duyan bireylerin hem içsel hem dışsal özgüvenlerinin yüksek olabileceği düşünülmektedir. Fiziksel özellikleri açısından memnuniyet düzeyi düşük olanların ise dışsal özgüvenleri yüksek olsa bile içsel olarak düşük bir özgüvene sahip olma ihtimalleri yüksektir.

Ergenlik döneminde akademik başarısı yüksek olan bireylerin de daha olumlu bir özgüven duygusu geliştirdiği görülürken akademik başarısı düşük olanların özgüven anlamında problem yaşayabildikleri görülmüştür

Bu anlamda özgüven gelişimi için başarı duygusunu tatmak önemli bir yere sahiptir. Sosyal aktivitelere ve ders dışı etkinliklere katılmak bireyin hem iyilik halini arttırır hem de özgüven açısından olumlu etkiler yaratır.

Sosyal ilişkilerde başarılı olmak, ortama uyum sağlayabilmek ergen bireylerin özgüveni açısından önemlidir çünkü sosyal ortamlarda istenir ve beğenilir olmak bireyin kendisini sevmesini, kendine yönelik olumlu duygular geliştirmesini sağlar. Romantik ilişkilerde de güvenli bağlanıp karşılıklı duygusal ilişki içinde olmak, kendisi hakkında olumlu değerlendirmeler almak ergen bireyler için oldukça önemlidir.

Özgüven oluşumu için ebeveynlerin de rolü çok önemlidir

Çocukların sadece başarıyla sonuçlanan kazanımlarını tebrik etmek yeterli değildir. Hayatta bazen başarısızlıklar da vardır ancak burda tebrik edilmesi gereken nokta verilen çabadır. Her zaman başarıyla sonuçlanan kazanımları tebrik etmek ve başarısız olan noktalarda eleştirel bir tavır sergilemek çocuğun özgüvenini zedeleyecektir, ‘’sadece başarılı olursam sevilirim’’ mesajını alan birey her alanda başarılı olması gerektiğini eğer olamazsa değersiz ve sevilmez olduğunu düşünecektir. Ayrıca çocuğun başarılarını diğerleriyle kıyaslamak ve eleştirmekte son derece yanlış bir davranış olacaktır.

Ebeveynler, bazen çocuklarını motive etmek amacıyla diğerleriyle kıyaslayarak eleştirel davranışlar sergileyebilmektedir. Bunun yerine çocuğu kendi içinde elde ettiği başarıları tebrik etmek ve desteklemek çok daha kıymetli ve motive edici olacaktır.

Örneğin çocuk günde 20 sayfa kitap okuyorsa ve ilerleyen zamanlarda bu sayfa sayısını 30’a çıkardıysa çocuğu mutlaka tebrik etmek gerekir, başka akranları 50 sayfa ya da daha fazla okuyor olabilir ama her çocuk biriciktir ve hepsinin kendi içinde elde ettikleri başarıların tebrik edilmesine ihtiyacı vardır. Ayrıca yapılan eleştirilerin yapıcı olması ve incitmeden yapılıyor olması önemlidir. Son olarak mutlaka çocuklarınızın görüşlerini almaya özen gösterin ve onları sadece başarılı olduklarında değil, başarısız olsalar da her zaman koşulsuz sevdiğiniz mesajını vermeye özen gösterin.